Nadwyżka energii z fotowoltaiki – co się z nią dzieje?
Technologie bazujące na odnawialnych źródłach energii, w tym również fotowoltaika, są uzależnione od warunków pogodowych, dobowego rytmu dnia i nocy, a także zmian pór roku. W związku z nimi okresowo ilość energii elektrycznej produkowanej przez instalację fotowoltaiczną jest znacznie wyższa niż zapotrzebowanie, co prowadzi do powstawania nadwyżek. Nadwyżka energii z fotowoltaiki może z kolei zostać wykorzystana w momencie, gdy produkcja jest mniejsza (czyli np. zimą) lub gdy zostaje całkowicie przerwana (nocą). Co jednak dzieje się z nadwyżką w momencie jej powstania? W jakich miejscach może być przechowywana i skąd pobierana?
Nadwyżka energii z instalacji fotowoltaicznej – kiedy powstaje?
Odpowiednio dobrana instalacja fotowoltaiczna pokrywa zapotrzebowanie na energię elektryczną niemal w całości. Nie odznacza to jednak, że pracuje ona przez cały czas z taką samą efektywnością. Wręcz przeciwnie – działanie fotowoltaiki jest uzależnione od ilości promieniowania słonecznego, które nie jest takie samo przez cały rok, a także przez całą dobę.
W niektórych okresach, szczególnie latem, gdy nasłonecznienie jest większe, a dzień dłuższy, ilość energii elektrycznej produkowana jest w nadmiarze. Nie jest możliwe jej spożytkowanie na bieżąco, w związku z czym powstaje nadwyżka energii z fotowoltaiki. Z kolei w innych momentach, np. zimą nasłonecznienie, jest mniejsze, a dzień krótszy, zatem wytwarzanej jest mniej energii elektrycznej. Co więcej, podczas nocy panele fotowoltaiczne nie pracują. W tych sytuacjach przydatne jest zatem skorzystanie w wygenerowanej uprzednio nadwyżki. W jaki sposób jednak zapewnić jej przechowywanie, aby możliwe było jej efektywne wykorzystanie?
Nadwyżka energii z fotowoltaiki – co się z nią dzieje?
Nadwyżkę energii elektrycznej pochodzącej z paneli fotowoltaicznych przechowywać można na dwa sposoby. Może być ona kierowana do zewnętrznej sieci energetycznej lub trafiać do magazynu energii podpiętego do instalacji fotowoltaicznej. W zależności od wybranego sposobu magazynowania energii oraz podłączenia do sieci wyróżnia się instalacje on-grid oraz instalacje off-grid.
Instalacja on-grid a nadwyżka energii z fotowoltaiki
Instalacje fotowoltaiczne on-grid są podłączone do sieci energetycznej. Oznacza to, że w sytuacji produkcji energii elektrycznej w nadmiarze nadwyżka jest kierowana do zakładu energetycznego, gdzie jest przechowywana. Prosument ma możliwość jej odebrania w przypadku pojawienia się takiej potrzeby w późniejszym okresie, jednak nie później niż do końca okresu rozliczeniowego, czyli przez 12 miesięcy. Po upływie tego terminu przesłana energia elektryczna bezpowrotnie przepada.
W jakich sytuacjach możliwe jest niewykorzystanie energii elektrycznej przesłanej do sieci? Może mieć to miejsce w przypadku, gdy instalacja została przewymiarowana, tzn. jej moc została nieadekwatnie dobrana do zapotrzebowania, znacząco je przewyższając. Drugą sytuacją może być duży spadek ilości zużywanej energii, co stanowi efekt np. zastosowania energooszczędnych rozwiązań. To jednak bardzo rzadko spotykany przypadek, gdyż zazwyczaj właściciele instalacji fotowoltaicznych mają tendencję do zwiększania wykorzystania prądu.
Instalacja off-grid a nadwyżka energii z fotowoltaiki
Instalacje fotowoltaiczne off-grid nie mają podłączenia do sieci energetycznej. W tym przypadku nadwyżka energii z fotowoltaiki musi być przechowywana w innym miejscu – służą do tego magazyny energii, które podłączane są do systemu fotowoltaicznego. Nadmiar wygenerowanej energii trafia do magazynu energii, a w momencie, gdy panele fotowoltaiczne nie pracują, czyli np. nocą, można skorzystać z akumulowanej energii. W przypadku tego rozwiązania możliwe jest efektywne wykorzystane wyprodukowanej energii, bowiem nadwyżki nie przepadają. Można je również wykorzystać w całości, a nie jedynie w części. Dzięki magazynom energii możliwe jest uzyskanie całkowitej niezależności energetycznej.
Nadwyżka prądu z fotowoltaiki w przypadku instalacji hybrydowej
Pośrednim rozwiązaniem pomiędzy instalacją on-grid a instalacją off-grid jest tzw. instalacja hybrydowa. Jest ona podłączona do sieci elektroenergetycznej, a jednocześnie wyposażona w magazyn energii. Nadwyżka energii z fotowoltaiki trafia najpierw do magazynu energii, a w przypadku jego całkowitego napełnienia kierowana jest do sieci energetycznej. Z kolei w przypadku wystąpienia potrzeby najpierw pobierana jest energia elektryczna z magazynu energii, a dopiero w momencie, gdy jej zabraknie – z sieci.
System opustów – co z nadwyżkami energii?
System opustów jest systemem rozliczenia nadwyżek energii obowiązujących prosumentów, którzy dokonają zgłoszenia przyłączenia instalacji fotowoltaicznej do sieci do dnia 31 marca 2022 roku. W systemie tym nadwyżki energii elektrycznej wprowadzone do sieci mogą być wykorzystane przez okres 12 miesięcy od daty ich przesłania, po czym przepadają. Prosumenci nie mogą również wykorzystać całości odprowadzonej energii. W przypadku instalacji fotowoltaicznej o mocy do 10 kW można odebrać 80% energii (0,8 kWh za każdą 1 kWh energii elektrycznej odprowadzonej do sieci), a w przypadku instalacji fotowoltaicznej o mocy powyżej 10 kW – 70% (0,7 kWh za każdą 1 kWh energii elektrycznej odprowadzonej do sieci).
System net-billingu
Od 1 kwietnia 2022 roku zaczynają obowiązywać zmiany w zakresie rozliczania energii wprowadzonej do sieci. System net-billingu brać będzie pod uwagę wartość energii, a nie jej ilość, w związku z czym nadwyżka energii z fotowoltaiki wprowadzona do sieci będzie wyceniana po średniej cenie energii obowiązującej w danym miesiącu na rynku hurtowym. Uzyskany ze sprzedaży kapitał trafiać będzie na specjalne konto – tzw. depozyt prosumencki. Przy odbiorze energii elektrycznej z sieci będzie on pomniejszany o wartość energii wycenionej zgodnie z cennikiem sprzedawcy prądu. Podobne jak w przypadku systemu opustów, okres rozliczeniowy wynosić będzie 12 miesięcy.
Jak zagospodarować nadwyżki energii z paneli fotowoltaicznych?
Autokonsumpcja to ilość energii elektrycznej wyprodukowanej przez fotowoltaikę, która jest wykorzystywana na bieżące potrzeby. Zazwyczaj jest to niewielki procent zużycia, gdyż wynosi zaledwie 30%. Jest to efekt rytmu dnia – w momencie, gdy nasłonecznienie jest największe, a produkcja energii elektrycznej najwyższa, czyli w godzinach popołudniowych, zużycie energii elektrycznej jest najniższe. W momencie spadku produkcji, czyli koło godziny 16-17 następuje zwiększenie zużycia energii. Ze względu na zmiany, jakie wynikać będą z wprowadzenia systemu net-billingu, ogromne znaczenie ma właściwe zarządzanie energią elektryczną w domu. Możliwe jest to dzięki rozwiązaniom takim jak:
Większa autokonsumpcja
Jeśli chcemy efektywniej wykorzystywać wyprodukowaną energię elektryczną, możemy postarać się o wzrost autokonsumpcji w czasie najwyższej produkcji prądu, czyli w ciągu dnia. Można to osiągnąć poprzez m.in.
- Korzystanie z funkcji opóźnienia pracy w urządzeniach elektrycznych, takich jak pralki czy zmywarki, aby działały w godzinach najwyższej produkcji energii z fotowoltaiki,
- Przeprowadzanie prac powodujących spore zużycie energii i wymagających obecności domownika na np. weekend w ciągu dnia,
- Montaż systemów ogrzewania, podgrzewania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia pomieszczeń pobierających energię z fotowoltaiki – doskonałym rozwiązaniem jest pompa ciepła, która zwiększa autokonsumpcję nawet do 60%.
Magazynowanie energii
Aby efektywnie zagospodarować nadwyżkę energii z fotowoltaiki można również zainstalować magazyn energii. Jest to urządzenie, które umożliwia przechowywanie i wykorzystanie praktycznie całej energii wyprodukowanej w nadmiarze. Rozwiązanie, jakim jest magazyn energii, zapewnia niezależność energetyczną, bezpieczeństwo i samowystarczalność. Więcej informacji na temat magazynów energii znajdziesz w artykule: Jak działa magazyn energii?
